Selma Lagerlöf: 'Kejsarn av Portugallien'

Tore Renberg is een tweeëndertigjarige Noor die leest en schrijft en een dochter heeft. Die dochter heeft al vier tanden en Tore zelf heeft net Selma Lagerlöf ontdekt, hij schreef erover in de cultuurkatern van Dagens Nyheter van 20 oktober.

Niet dat Renberg nog nooit van Lagerlöf gehoord had natuurlijk, nee, wel had hij voordien een erg negatief beeld van haar en haar boeken. Dat sinds een toeristische uitstap die hij als elfjarige in haar geboortestreek maakte. Een jeugdtrauma met blijvende culturele invloed, een jeugdtrauma dat hem van haar boeken weghield. Maar onlangs ontdekte hij bij toeval in een geërfde boekenkast Kejsarn av Portugallien, een roman van Lagerlöf uit 1914. Geïntrigeerd door de titel en de eerste regel las hij het en was verkocht, en hij las nog iets van Lagerlöf, en dan nog iets en hij bleef verkocht en nam het erg onhippe besluit om iedereen Lagerlöf aan te raden. Dat schreef hij, en hij raadde mij Lagerlöf aan.

En ik las dat artikel dus, hier achter de pc. En ik kon mij wel vinden in zijn initiële karakterisering van Selma Lagerlöf als auteur: "en obetydlig, tantig och barnslig berättare". Uit wat ik van haar las - in de eerste kandidatuur stond er een romantisch niemandalletje van haar op de leeslijst en later ben ik nog een keer of twee zonder al te veel succes in Nils Holgerssons underbara resa genom Sverige begonnen - onthield ook ik vooral het belerende en naief romantische. De rest van het artikel maakte mij een beetje jaloers; Renbergs enthousiasme knetterde van het scherm en ik wou het ook. Ik wou ook van een slecht auteur ontdekken dat het eigenlijk een erg goed auteur is. Ik wou ook zo blij worden en daar dan ook een blije tekst over schrijven. Ik wou ook Kejsarn av Portugallien lezen. Ik wou ook Kejsarn av Portugallien lezen en daar weg van zijn. En wat wou het gelukkige toeval: dat boek stond in de slaapkamer in het boekenrek, het was in 2000 met mijn (toen nog toekomstige) lief mee uit Zweden gekomen.

Ik heb het boek gelezen en ja, de eerste zin is verleidelijk. Dan volgen er een hele reeks episodes (was het boek oorspronkelijk een feuilleton?), soms geestig, soms ontroerend, maar helaas soms ook belerend. En overromantisch. Aan de andere kant: soms wou ik echt weten wat er gebeuren ging, op een gegeven moment was ik echt ontroerd, de personages straalden steeds warmte uit, maar, wederom helaas, mee met dat pakket kwam ook voortdurend een iets te zoetige en bovendien uitleggerige smaak. Jammer. Echt oprecht jammer. Mijn volgende boek zal geen Lagerlöf zijn. En ik had nog zo'n zin in enthousiasme. Ik had nog zo'n zin in meevieren. Ik identificeerde mij al helemaal met Renberg en zag mij ook een fan worden.. Voor de derde keer helaas.

Ik wil een dochter met al vier tanden.

Selma Lagerlöf Kejsarn av Portugallien. Bonnierpocket, 1998.